İzmir'de bulunduğum dönemde1990' lı yılların sonunda kuzen Ercan öğretmen ile birlikte aylarca, yıllarca köyümüzde bir Yörük etkinliği düzenlemek üzere kafa yorduk. Kuzen ODTÜ'lü Veysel, akrabamız Sabri ile diyalog kurarak yüzümüzü doğduğumuz topraklara çevirdik.

**

İlkler özelliğini taşıyan Karaçakal Yörükleri, en son yerleşik düzene geçen, Aydın ilinde, ilk Yörük derneğini kuran, kendi yaylağında ilk Yörük şölenini 2006 yılında gerçekleştirmesi ile iz bırakmış bir dernek olma özelliğini taşımaktadır. Yörüklük deyince iki kelam etme hakkımız vardır elbette...

Yörük kelime anlamı yürüyen demektir. Yörük beyi ölünce, küçük oğul, karşıda kara bir çakalın yürüdüğü yol uğurludur bahanesi ile obasından ayrılır. Karaçakal Yörükleri böyle oluşur. Adana, Gülnar, Karaman, Antalya ve Isparta üzerinden bu yöreye gelirler. Yörük atalarımız kışın Bafa Gölü kıyılarında kışlarken, bahar ile birlikte yayla yoluna düşerek Afyon Kumalar Yaylasına göç ederlerdi. Göç yolunda öndeki deveyi, obanın en güzel kızı çekerdi. Bafa gölü yöresinde bir acı aşk hikâyesi ki şöyle; Ovalı bir genç, bir Yörük kızına vurulur, istetir, vermezler. Genç, kızı kaçırır, Azap Gölü kıyısında bir söğüt ağacına kaçmasın diye sıkıca bağlar, ekmek almaya gider. Dönüşte hareket edemeyen kızceyi sivrisinekler kızıl bir et parçasına dönüştürür. Genç de çıldırır. O eller, azap eli oldu denilerek bir daha göç edilmez o topraklara, oralara. Sonra Koçarlı Mazın Dağı (Çeşme köyü) eteklerinde kışlasalarda son olarak Yenipazar ilçesinin üzerindeki boş alanları kışlak olarak kullanmaya başlayan atalarımız 1877 yılında (93 Harbi döneminde) Osmanlı İskân Nazırlığınca zorla Akçay ırmağı geçidinde geri çevrilerek buralara iskân edilirler. Yıllarca her tepede bir kara çadır varken, kendilerinin zannettikleri topraklar kadastroda ellerinden gidince yerleşik hayata geçmek zorunda kalırlar. Yaklaşık 30 yıl sonra aynı adla 1903 yılında köy tüzel kişiliğine dönüşür. İlk Muhtar Balkan Harbine de katılmış Halil Hoca, (babamın dedesi) 20 yıl muhtarlık yapmıştır. Osmanlıdan korkan Yörükler şu tekerlemeyi yaparlardı.

Şalvarı şallak Osmanlı,

Karısı kaypak Osmanlı,

Ekme biçme gütme yok

Ekmeğe ortak Osmanlı…

Türk Dil Kurumundan (TDK) 1934 yılında, üç kişilik bir heyet Ellezoğlu yaylağına çıkagelir. Üç gün aşiretliyle konuşur, dertleşirler. Yaylakta uğurlar ola ziyafeti verilir. Heyet Başkanı köylüyü toplar, “Sizin oymak Türkçeyi İstanbul şivesinde konuşuyor, bunu Ankara’ya rapor edeceğiz.” der. Bizim insanımızın Türkçemizi çok güzel konuştuğu çevrede bilinir, vurgulanır. Buna dair TDK da bir kayıttan söz edilir. Zamanın halkevlerinde bile konu edilir. Bu durum Ulus Gazetesinin 18 Haziran 1935 tarihli nüshasının 6.sayfasında yer alır.

Bendenizin karaladığı, 520 sayfalık "Karaçakal Yörükleri" kitabımız ile birlikte, okul yüzü görmemiş Rahmetli Murat Ekiz ağabeyin de şiir ve şairane yönleri ile dökülen dizeleri bir kitapçık derken bir kitapta toplandı.

Türkümüz de var bizim, hikayesi de...

Karaçakal Türküsü,

İnce Memed, Kara Hatçe kadının babasıdır. Kadıncağız bu türküyü bilir, söyler, ağlar. Sözleri yarım yamalak birçok insanın aklındadır.

Karaçakal Türküsü

Kıratıma burçak verin kişnesin,

Yaralarıma fitil salın işlesin,

Ben gidersem nazlı yârim nişlesin,

Koyu gölgelerde gergef işlesin.

Kıratıma bindim köprüden geçtim,

Kumalar Yaylasında al kanlar saçtım,

Altın çakmaklımı aldım Dinar’ı bastım,

Duymadın mı ağalarım efem şanımı!

Osmanlılar bölük bölük geldiler,

Ak bağrımı delik deşik ettiler,

Koca Mustafa öldü deyip döndüler,

Duymadın mı ağalarım efem şanımı!

Buhurcular Akgedik’ten ünledi,

İnce Memed kulak verip dinledi,

Koca Mustafa kurşun yedi inledi,

Duymadın mı ağalarım efem şanımı!

Derler ki dağ üstünde dağ olmaz,

Ah! Çekenin yüreğinde yağ olmaz,

Yüz bin cerrah gelse yaram eyi olmaz,

Duymadın mı ağalarım efem şanımı!

Bu türkünün sözlerini bürokrat hemşerimiz Sayın Mehmet Ekizoğlu bize ulaştırdı.

**

Karaçakal Yörük Beyi Bekir Bey ve Malgaç Baskını…

Bekir Bey ve Donduran halkı, Yörük Ali Efe, Kıllıoğlu Hüseyin Efe zeybek ve kızanları ile Kuvayı Milliye kadrosunu, Malgaç baskını öncesinde yaklaşık bir hafta, 2 katlı konağında ağırlamıştır. Halk, yerli milis kuvvetlerini dualar eşliğinde Büyük Menderes nehrine kadar uğurlar. 16 Haziran 1919 Pazartesi tan vaktinde 2 sal ile nehirden karşıya geçen Kuvayı Milliye Kuvvetleri, Atça yönündeki Malgaç Köprüsü ve tren yolu kıyısındaki işgalci yunan kuvvetlerine ani bir baskın düzenleyerek yaklaşık 33 işgalci askeri etkisiz hale getirerek, köprüyü de dinamitle tahrip ederek gerilla tipi vari bir saldırı düzenlerler. Malgaç Baskını ile tarih yazan Efeler, Asker ve sivil halkın birlikte başardığı bir baskın olup Türk halkının kurtuluş yolunda bir umut yaşamasının ilk nişanesidir.

16 Şubat 1925 yılında kurulan THK (Türk Hava Kurumu), havacılık alanında önemli görevler üstlenir.

1935 yılı, yaz mevsiminde, İşte bizim Karaçakal Yörüklerimiz de ilçe merkezinde miting düzenleyerek katkılarda bulunmaları da gurur verici bir olaydır. Bu etkinlik, 15 Ağustos 1935 tarihli Tan Gazetesinde haber olur.

**

Yenipazar ilçesinde ilk ve tek anıt ağaç, Köyümüzde bulunan "Koca Meşe" derneğimizce anıt ağaç olarak tescil edilmiştir.

Orta Asya'dan göçer olarak, yürüyerek bu topraklara geldik. Daha düne kadar 5-6 kişilik aileler olarak 24 metre karelik çadırlarda yaşadık. Bugün 2-3 odalı dairelere iki kişi sığmıyoruz. Gönül Darlığı...

Büyük önderimiz Atatürk, Yörüklerle ilgili sözleri büyük anlam taşımaktadır. Ruhu şad olsun.

Bu hafta sonu Pazar günü Köyümüz Toplak Bağları semtinde 14.Karaçakal Yörükleri Şenliği düzenlenecek. İki kez Ramazan ve iki kez covit nedeniyle ertelenmişti. Şuayip muhtar, Ertuğrul Başkan ve yönetimine başarılar dileriz. Yıllarca desteklerini esirgemeyen her şeye rağmen Zafer Savcı ve M. Yüsran Erden ile Malik Ercan Başkanlarımıza sonsuz teşekkürler...