Zamanımızda çok hızlı, büyük değişim ve gelişmeler yaşanıyor.

Fransız Devriminden sonra başlayan sanayi devriminden sonra toplumsal yaşamda çok hızlı değişme ve gelişmeler olmuştur. Su buharının makinaya uyarlanmasından sonra elektrikli aletlerin sanayide kullanılmaya başlaması ile üretim ve sermayeler büyüdü. Sermayeler milli sınırları aşarak uluslararası sermaye haline geldi. Buhar ve elektrik enerjisinin makinalarda kullanılması insanların ekonomik ve sosyal hayatları tamamen değişmiştir. Ekonomi yaşantıya hakim olmaya başlamıştır.

1950’lerden sonrada Dünya’da elektronik devir başlamış ve yaşantımıza bilgisayarlar hızla girmeye başladı. Ekonomi ve ticari ilişkiler tamamen değişmiştir. Bu değişim insan ilişkilerini ve davranışlarını da etkilemiştir. Devlet ekonomik hayattan yavaş yavaş çekilmeye ve yerini özel girişimlere bırakmaya başladı. Ortaya yeni örgütler yeni kavramlar çıktı. Para maddi olarak yerini hisse senetlerine ve banka kartlarına bıraktı. Sigorta ve risk kavramları uzmanlık gerektiren yeni meslekler, kalite ve rekabet ön plana çıkmaya başladı. Şirketler büyüdü, her alanda faaliyet gösterir hale geldi. Büyük reklamlarla adeta insanları kendi hizmet ve ürünlerini almaları konusunda esir aldı. Artık küçük sermayeli işletmelerin bunlar karşısında faaliyet yapmaları olanağı kalmadı. Örneğin devasa alış merkezlerinin bakkalları yok etmeleri buna örnektir. Getirdikleri çok çeşitli mallarla, fiyatlarda indirim uygulamaları, hizmette kolaylık göstermeleri ve güven sağlamaları nedeniyle insanları kendilerine bağlamaya başladılar.

Zamanımızda kablosuz iletişim de her alanda kullanmaya başladı. Ürünlerin alınması, işlenmesi, satışa sunulması müşteri ile ilişki kurulması internet ortamında olmaktadır. Bu teknoloji ve bu alandaki bilgiler önemli bir üretim faktörü olmaya başladı. Artık emek ve sermaye bu temellerle üretim yapıyorlar. Hayata bilgisayar girince ürünler bu bilgisayarlarla çalışan makinalar tarafından en kısa sürede üretilmeye başladı. Eski geleneksel meslekler yerine bilgisayara ve internet ağlarına dayanan meslekler almaya başladı.

Bu gelişmelere bağlı olarak tüketici tercihleri ve davranışları da değişime uğramaya başladı. Tüketiciler alacakları ürünleri hemen bilgisayar ortamında görebilmekte, değişik alternatifler arasında önceden tercih yapabilmektedir. Kendisine en yararlı ve faydalı olacak ürünü kolaylıkla seçebilmektedir.

Üreticiler de rekabet ortamından başarıyla baş edebilmek için mallarının kısa sürede, değişik çeşitlilikte ve uygun fiyatla tüketicilere sunmak uğraşısı vermekteler. İnternet ağının kullanılması bu nedenlerle de çok önem kazanıyor.

Bu dijital yaşamda artık komisyon ve aracı faaliyetleri de azalıyor. Hatta yok olmaya başlamıştır. Tüketiciler ile üreticiler doğrudan karşılaşmaktadırlar. İstedikleri konularda aracısız anlaşabilmektedirler.

Bu gün virüs salgınının otaya çıkmasından sonra internet daha da önem kazanmaktadır. Tüketiciler evlerinden çıkmadan büyük alışveriş merkezlerinden istedikleri ürünleri almak için sipariş edebilmektedirler. Para yerine de banka kartları devreye girmiştir. Alışveriş merkezleri istediğiniz ve sipariş ettiğiniz ürünü araçları ve görevlileriyle istediğiniz saatte evinize teslim edebilmektedirler.

Ben de aile olarak bu sistemden yararlanmaktayım. Türkiye’de nerede olursam olayın internetle büyük alışveriş merkezlerine mal sipariş ederek İzmir’de yaşayan 98 yaşındaki babamla 91 yaşındaki annemin evine ürünleri hiç uğraşmadan ulaştırabilmekteyim.

Dünyamız artık parmaklarımızın ucundadır. Dokunarak Dünyanın görmek istediğim bir şehrini veya bir müzeyi görebilmekteyim. İstediğim ürünleri parmağımın ucuyla evime istediğim zaman getirtebilmekteyim. İstediğim ve tercih ettiğim hizmeti alabilmekteyim.

Ancak bu konularda tüketici olarak bilgili olmak da önemlidir. Tüketici olarak ne kadar bilinçli ve seçici olursak bize mal ve hizmet üretenler de aralarında o kadar kıyasıya rekabete gireceklerdir. Bu bir yerde fiyatların da yükselmesine neden olacaktır.

Ekonomide liberal felsefe anlayışı da bu suretle yavaş yavaş devreye girmeye başlayacaktır. Bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler felsefesi zamanla ekonomide yeni yeni oluşumların ve dengelerin kurulmasına da yardımcı olacaktır.