Birinci Dünya Savaşı sonrasında İtilaf Devletleri Osmanlı topraklarını paylaşmışlar ve Sevr Antlaşması ile bu durumu hukuki hale getirmişlerdir.

Ancak Mustafa Kemal Paşa liderliğinde başlayan Milli Mücadele Sevr Antlaşması’nın uygulanmasına engel olmuştur. Milli Mücadele’nin zaferi sonrasında İtilaf Devletleri ile Türkiye arasında barışı sağlamak için Lozan Antlaşması yapılmıştır. Fakat Türklerle eşit şartlarda yürütülen müzakereler sonucunda yapılan bu antlaşma İngiltere’de pek çok açıdan tartışma yaratmıştır. Yaşanan tartışmalar Lozan Antlaşması’nın İngiliz Parlamentosu’nda onaylanmasını geciktirmiştir. İngiliz muhalefeti yapılan antlaşmada Türklere çok fazla taviz verildiğini savunmuştur. Lozan Antlaşması ile kapitülasyonların kaldırılması ve Ermenistan kurulmamış olması muhalefet tarafından şiddetle eleştirilmiştir. İngiliz Hükümeti ise mevcut şartlarda daha iyi bir antlaşma yapılamayacağını ifade ederek antlaşmanın onaylanması gerektiğini savunmuştur. Buna rağmen antlaşma ile ilgili tartışmalar devam etmiştir. Bu çalışmada Lozan Antlaşması’nın imzalanması sonrasında antlaşma hakkında Avam Kamarası’nda yapılan tartışma analiz edilmiştir. Bu şekilde İngiliz muhalefetinin hangi noktalara itiraz ettiği ve hükümetin antlaşmayı ne şekilde savunduğu parlamento tutanaklarına dayanarak gözler önüne serilmiştir. Bu sayede İngiltere’nin Lozan Antlaşması’na bakışının daha iyi anlaşılması umulmaktadır.

Değerli okurlar Lozan antlaşması imzalandıktan sonra yurt içinde bazı olumsuz demeç veren ve bu anlaşmayı zayıf ve daha iyisi olurdu diye anlaşmaya karşı çıkanlar olmuştur.

Bu anlaşma Türkiye Cumhuriyetinim tapusu senedi olmuştur.

Yukarıda da belirttiğim gibi İngiliz Parlamentosu bu anlaşmayla Türkiye’ye çok taviz verildiğini belirterek bu anlaşmayı nerdeyse yok saymaya çalıştılar.

Lozan anlaşması sırasında Lozan Şehrinin emniyet yetkilileri Sayın İnönü’ye: “Suikast duyumu aldık. Aracınızdaki Türk Bayrağını indirin” talebinde bulunur.

İnönü: ”Ben ölürsem, yerime başkası gelir ve bu araca biner.”

“Bayrak yerinde kalacak” diyerek bu teklifi kabul etmez.

Ayrıca İngilizler adına Lozan görüşmelere katılan Lord Curzon, Görüşmelerde İnönü’ye; “Siz Yunanistan’ı yendiniz, İngiltere’yi değil bunu unutmayın” der.

İsmet Paşa “Hayır” dedi. Biz yalnız Yunan’ı yenmedik, güneyde müttefikiniz Fransızları yendik. Onların Müttefikiniz İtalyanları Anadolu’dan uzaklaştırdık.

Sizin silahlandırdığınız Doğu Ermenileri ve Pontus çetelerini yendik. Sizin İstanbul yönetimi ile birlikte azdırdığınız isyancıları yendik.

Silah ve para ile desteklediğiniz Kuvayı İnzibâtiye'yi yendik.

En son olarak da maşanız olan Yunan ordusunu yenip denize döktük. Mondros'u yendik.

Sevr'i yendik.

Üçlü Antlaşmayı yendik.

Bunların hepsinin arkasında siz vardınız; hepsinin ipleri, dümeni ve düğmesi sizin elinizdeydi. Biz asıl sizi yendik”.

Değerli okurlar İngiltere tarih boyunca açıktan Osmanlı Devletinin karşısına silahla çıkmamış, hile ve desiseyle ayaklandırdığı azınlıkları kullanmışlardır.

Çanakkale savaşlarında kendi askerleri yerine Anzak ve diğerlerini savaşa sürdükleri gibi. Lozan Anlaşması Türkiye’mizin tapusu olmuştur. Bunu hepimizin iyi okuması gerekir.