Bu konuda başlangıç olarak 1856 Islahat Fermanı, 1877-1878 Osmanlı Rus savaşı Ayestefonos anlaşması Berlin konferansı alınabilir. Ancak 1820 yıllarına kadar gitmekte yarar vardır. 
Bu dönemde Çarlık Rusya’sı güçlü bir devlet olarak ortaya çıkmıştır. Bu nedenle Osmanlı devletinin topraklarına göz dikmeye başlamıştır. Osmanlı topraklarını gelişme alanı olarak görmeye başlamıştır. Osmanlı toprakları üzerinden güney ve güneydoğuya inmeyi hedeflemiştir. Doğuda da Kafkasya üzerinde nüfusunu kullanmaya başlamıştır. 
Rusya bu amaçla Osmanlı Devletinde yaşayan hristiyanların koruyuculuğunu üslenerek Osmanlı Devleti topakları üzerindeki emellerini gerçekleştirme yolunu seçmiştir. Örneğin Yunanlıları bu yolla Osmanlı Devletinden koparmıştır. Sıra Ermenileri kullanmaya gelmiştir. Şimdi de faaliyetlerini Gregoriyen Ermenileri üzerinde yoğunlaştırmaya başlamıştır. Kafkasya da o zaman Ecmiyan Ermeni Klisesi vardır. Bu klise o zamanki Ermenilerin büyük bir dini merkezi durumundaydı. Rusların bu klise ile ilgilenmelerinin nedeni budur. Klisenin Rus nüfusu altına girmesi uzun sürmemiştir O sırada yapılan Rus-İran savaşında atmış binden fazla ermeni Rusya saflarında İranlılara karşı savaşmışlardır. 

İstanbul Ermeni klisesinde yapılan ayinlerde çok geçmeden Ecmiyan Klisesinden söz edilmeye başlanmıştır. Osmanlı Devleti sınırları içersindeki Ermenilerle Rusların yanında İngilizler ve Fransızlar da ilgilenmeye başlamışlardır. Çok geçmeden İstanbul da 1930 yılında Katolik Klisesi, 1947 yılında da Protestan Klisesi kurulmuştur. Ancak 1856 yılına kadar ortada bir Ermeni sorunu diye bir olay açıkça gözükmemektedir. Islahat fermanı ile Müslümanlarla gayrimüslimler arasındaki fark ortadan kaldırılmış ve ayni statüye getirilmişlerdir. Fermanın ilan edilmesinden sonra Ermeni patrikhanesi bir Ermeni Milleti Nizamnamesi hazırlamış ve Osmanlı Devletine sunmuştur. Nizamname 29 mart 1862 yılında onaylanıp kabul edilmiştir. 

Nizamname ile Ermeni toplumunun içişlerini görmek üzere 140 kişilik bir meclis kurulmasına karar verilmiştir.20 kişi İstanbul klisesinden 80 kişi İstanbul’daki diğer Ermeni cemaatleri arasından diğer 40 kişi de taşradan seçilecekti ve seçilmiştir. 

Rusya, İngiltere ve Fransa gibi ülkelerin davranışları aslında sömürge devleti olmanın gerekleriydi. Bu ülkeler Osmanlı devleti sınırları içersinde ermeni toplumu ile kendi çıkarları için ilgilenmişlerdir. Ermenilere bir devlet kurma sözü vermişlerdir.Ermenilerde bu çıkarları alet olarak çok geçmeden kendilerine çıkarlar sağlamayı amaçlayarak içinde yaşadıkları devletin aleyhine hainlik yapmakta gecikmemişlerdir. 1977-1978 Osmanlı Rus savaşında Osmanlılar yenilince İstanbul Ermeni Patriği Nerses Varjebedyan Ecmiyasin katolikosluğuna müracaat ederek Rus Çarından işgal ettikleri Doğu Anadolu topraklarından çıkmamasını istemiştir. Ayrıca Ayastefonastaki Rus karargahına giderek Grandük Nikola ile görüşmüştür. Görüşmede Rusların bu bölgeden çıkmamasını veya bu bölgeye özerklik sağlayan bir statü verilmesini istemiştir. Özerklik verilemezse bu bölgelerdeki Ermeniler lehine ıslahat hareketler yapılmasını ve ıslahat yapılınca kadar da Rusların bu bölgeden çekilmemesini istemiştir. Patriğin bu bölgeden ıslahat yapılıncaya kadar Rusların çıkmaması isteği Ruslar tarafından kabul edilmiş ve bu istek Ayastefonas anlaşmasının 16. maddesinde yer almıştır. 
Rusların savaş kazanması bölgedeki Ermeniler üzerinde nüfuslarını daha çok artırmıştır. Rus ordusundaki Ermeni subaylar Osmanlı Devletinde yaşayan Ermenileri kışkırtmaya başlamışlardır. Ruslar Ermenilere Osmanlı Devletinden ayrılıp kendi devletlerini kurabilecekler yönünde propagandaya başlamışlardır. 

Bu sırada Rusların nüfus alanı altında bir ermeni devleti kurulması İngiltere egemenliği altında bulunan Basra körfezi ve Hindistan yolunu tehlikeye sokuyordu. İngiltere Rusların daha fazla ilerlemesini durdurdu. Buna karşılık Osmanlı devletinden Kıbrısı aldı. Ayestofenos anlaşmasının bazı maddelerinin değiştirilmesini sağladı. Berlin de yapılan Berlin anlaşmasına göre Ruslar Kars Ardahanve Batum dışında işgal ettikleri yerlerden çıkacaklardı. Ermeniler lehine yapılacak ıslahatlar bu çekilmeden sonra yapılacaktı İngilizler bu çıkışlarıyla Ermeniler lehine yapılacak olan ıslahatlara sahip çıkmış oldular. 

Berlin konferansına İstanbul Ermeni Patrikhanesinden bir ermeni grubu da katılmıştır. Ermeni grup Berlin konferansında istekleri tam kabul edilmeyince İstanbul’a dönerek Ermeni isteklerinin ancak silahla gerçekleştirilebileceğine karar vermişlerdir. 

DEVAMI 3 NİSAN SALI GÜNÜ