Değerli okurlarım,Emeklilik her kesin hayali olan bir şeydir.Bu hayali gerçeğe dönüştürebilmek için çoğu kez mahalle arası ve kahve arası sohbetlerinin kurbanı olunur.Bilen de konuşur, bilmeyende..Bu yazımda Emekli olabilmenin şekil ve şartlarını örneklerle yazmaya çalışacağım.Sosyal güvenlik yasalarında 1999 yılında 4447 sayılı Yasa ve bu yasanın bazı hükümlerinin Anayasa Mahkemesi tarafından iptali üzerine 2002 yılında yürürlüğe konulan 4759 sayılı Yasa ile kapsamlı değişiklikler yapılarak emekli olma koşulları değiştirilmiş, yaş sınırları kademeli olarak arttırılmıştır.

01.Ekim 2008 Tarihinde, yürürlüğe giren 5510 sayılı yasa ile üç sosyal güvenlik kurumu tek çatı altında birleştirilerek emekli olma koşulları yeniden düzenlenmiş, gün ve yaş sınırları kademeli olarak tekrar artırılarak yeniden düzenlenmiştir.

Bu yazı dizisinde sizlere Türkiye’de faaliyet gösteren Türk Sosyal Güvenlik yasaları ( S.S.K, Bağ-kur ve Emekli Sandığı) ile bu üç yasanın birleştirildiği 5510 sayılı yasaya göre emekli olabilmek için yerine getirilmesi gereken koşulları aktaracağım. Bunlar;

1.Sosyal Sigortalar Kurumu’ndan Emeklilik Koşulları

2.Bağ-Kur’dan Emeklilik Koşulları ve

3.Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı’ndan Emeklilik Koşulları” adları altında bölümler halinde açıklayacağım.

Emeklilikle ilgili üç önemli tarih

5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden önce ( 30.04.2008 ve daha önceki tarihlerde) işe başlayan sigortalılar (SSK ve Bağ-Kur) ve göreve başlayan kamu görevlileri (Emekli Sandığı) ile 2925 sayılı Tarım İşçileri Sigortalar Kanunu ve 2926 sayılı Tarımsal Faaliyetlerde Kendi Nam ve Hesabına Bağımsız Çalışanlar Kanununa göre sigortalı olanlar için mevcut kanunlardaki şartlar geçerli olacak, dolayısıyla bunların kazanılmış hakları korunacaktır. Buna göre;

 - 1999 tarihinden önce işe girenler ilgili kanunlardaki geçiş hükümlerine tabi olacaktır.

 - 1999 tarihinden sonra işe girenler ise kadın ise 58, erkek ise 60 yaşında emekli olacaklardır.

5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihinden sonra(30.04.2008 tarihinden sonra işe başlayan) sigortalılar ile göreve başlayan kamu görevlileri için 5510 sayılı Kanunla belirlenen emekli olma şartlar geçerli olacaktır. Buna göre;

2036 yılına kadar tüm statüler için aylık veya emeklilik yaşı kadınlar için 58, erkekler için ise 60 olacak, 2036 yılından sonra yaşlar kademeli olarak artırılıp, 2048 tarihi itibarıyla kadın ve erkekler için 65 olarak eşitlenecektir. Ancak, prim ödeme gün sayılarını doldurmuş olanlar, prim ödeme gün sayılarını doldurdukları tarihte geçerli olan emekli yaşı dikkate alınarak emekli olacaklardır.

Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışan ve kamu görevlisi sigortalıları için prim ödeme gün sayısı 9000, hizmet akdi çalışan sigortalıların ise 7200 olacaktır.

Emekli olmak için başvuruda bulunacak kişinin durumu tespit edilmeli

Emekli olmak için başvuruda bulunacak kişinin durumunun Sosyal Güvenlik yasalarında belirtilen emeklilik şartlarına uygun olması gerekir. Bunlar,

1)Normal emeklilik,

2)Erken yaşlanma nedeniyle emeklilik,

3)Malulen emeklilik,

4)Özürlülük nedeniyle erken emeklilik.

a)Normal emeklilik,

Normal emeklilikte sigortalıdan istenen,

a) İlgili yasada belirlenen yaşı doldurmuş olması,

b) İlgili yasada belirlenen yıl kadar sigortalı bulunması ve

c) En az İlgili yasada istenen gün kadar prim ödemiş olması halinde Tam emekli olma hakkında faydalanabilirler.

ERKEN YAŞLANMA NEDENİYLE EMEKLİLİK,

Değerli okurlarım,Ağır ve yıpratıcı olan bazı iş kollarında çalışanlar, diğer çalışanlardan farklı olarak erken emeklilik hakkından yararlanmaktadır.

Basın, denizcilik, azotlu gübre ve şeker sanayiinde, çelik, demir ve tunç döküm, zehirli, boğucu, yakıcı öldürücü ve patlayıcı gaz, asit, boya işleriyle gaz maskesi ile çalışmayı gerektiren işlerde, patlayıcı maddeler yapılmasında, kaynak işlerinde çalışanlara her yıl için 90 gün itibari hizmet verilmektedir.

Kesirlerin hesaplanmasında tam yıl 360 gün olarak alınmaktadır. Bu işlerde çalışanlarla ilgili aylık prim ve hizmet belgesi üzerine 2098 sayılı Kanuna Tabidir' kaşesi vurulmaktadır. Fiilen çalışılmış güne eklenecek itibari hizmet günü sayısının bulunmasında (çalışılan gün sayısı x 0.25) formülü uygulanmaktadır. Yukarıdaki mesleklerde çalışanların itibari hizmet süresinden yararlanabilmesi için en az 3600 gün bu işlerde çalışmaları gerekmektedir.

Malulen emeklilik,

MALULİYET NEDİR? Hastalık nedeniyle emekli olmak için, gerekli koşulları sağlayarak başvuran kişi, çalışma gücünün en az 2/3'ünü kaybettiği Kurumca tespit edilir ise malulen emekliliğe hak kazanmış olur.

Malul sayılabilmenin şartları;

a)Çalışma gücünüzü 2/3 oranında ( %67) yitirmiş olmanız ,

b)En az 1800 gün prim ödemiş olması veya en az 5 yıldan beri sigortalı olması ve her yıl ortalama 180 gün prim ödenmiş olması gerekiyor.

c) Sigortalı olarak çalışmaya başlamadan önce malulen emekli olmasını gerektirecek bir özrü olanlar, malulen emeklilik şartlarını taşısalar dahi bu haktan yararlanamazlar.( Bu durumda olanlar işverenden alacakları yazı ile defterdarlığa müracaat etmeleri, defterdarlıkça sevk edilecek sağlık kurumundan en az % 40 oranında rapor almaları halinde vergi indiriminden yararlanabileceklerdir.)Aynı zamanda vergi indiriminden yararlananlar erken emekli de olabilmektedirler

Özürlülük nedeniyle erken emeklilik,

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 2454 sayılı Kanunla değişik 31.maddesi ile getirilen Sakatlık nedeniyle vergi indiriminde yararlanmak isteyenlerin çalışma gücündeki yetersizlik oranını aşağıda belirtilen şekilde bir tasnif yapmıştır.

a) en az % 40 oranında özürlü olanlar 3.dereceden sakat,

b) en az % 60 oranında özürlü olanlar 2. dereceden sakat,

c) en az % 80 oranında özürlü olanlar 1. dereceden sakat olarak kabul edilmektedir.

1.derece sakatlığı olanlar, yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı olmaları ve en az 3600 gün prim ödenmiş olması,

2.dereceden sakatlığı olanlar, yaşları ne olursa olsun en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve en az 3800 gün prim ödemiş olmaları,

3. dereceden sakat onlalar da yaşları ne olursa olsun en az 20 yıldan beri sigortalı olmaları ve en az 4000 gün prim ödemiş olması şarttır.

01.10.2008 tarihi itibariyle yürürlüğe giren 5510 sayılı yasanın 28.maddesinde özürlülük nedeniyle erken emekli olma şartları ise şu şekilde düzenlenmiştir.

Bu yasa gereği, sigortalı olarak çalışmaya başlamadan önce malulen emekli olmasını gerektirecek derecede özrü bulunan sigortalılar malulen emeklilik şartlarına tabi tutulmayacak ve bu haktan yararlandırılmayacaktır.

Bu sigortalar;

a) en az % 40 en çok % 49 oranında sakatlığı bulunan sigortalılar 3.dereceden özürlü olarak kabul edilecek ve bu sigortalılar en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve aynı zamanda en az4680 gün,

b) en az % 50 en çok % 59 oranında sakatlığı bulunan sigortalılar 2.dereceden özürlü olarak kabul edilecek ve bu sigortalıların en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve aynı zamanda en az4320 gün,

c)en az % 60 oranında sakatlığı bulunan sigortalılar1.dereceden özürlü olarak kabul edilecek ve bu sigortalıların en az 15 yıldan beri sigortalı olmaları ve aynı zamanda en az 3960 gün, yaşlılık,malullük primi bildirilmiş olması şarttır.

Özürlülük nedeniyle erken emeklilik için son olarak şunu diyebiliriz.

Özürlülük nedeniyle erken emekli olabilmek için öncelikle vergi indiriminde faydalanıyor olması gelmektedir.

Özürlülük nedeniyle emekli olacak sigortalılar için yaş şartı aranmayacaktır. Bu sigortalılar için öngörülen prim ve hizmet yılı şartlarını yerine getirmeleri halinde emekli olabileceklerdir.

İyilikle ve Sosyal Güvenlikle Kalın.