4 Temmuz 1923 tarihinde İsviçre’nin Lozan kentinde imzalanan Lozan Barış Antlaşması, yeni Türk devletinin resmen tanındığı ve Birinci Dünya Savaşı sonrasında imzalanan antlaşmalar arasında varlığını sürdürebilen tek resmi antlaşmadır. Üzerinden 99 yıl geçmiş olmasına rağmen Lozan Barışı, çeşitli spekülatif tartışmaların odak noktası olmuştur. “Antlaşmanın gizli maddeleri nedeniyle Türkiye’nin değerli madenlerini çıkaramadığı ve antlaşmanın 100 yıllık olup 2023 yılında sona ereceği” gibi iddialar uzun zamandır gündemi meşgul etmektedir.
Lozan Antlaşması Sonuçları
24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan Lozan Antlaşması sonuçları şunlardır:
Misak-ı Milli kararları büyük oranda gerçekleştirilmiş ve gerçek bir tam bağımsızlık sağlanmıştır.
Kurtuluş Savaşı’nda kazanılan askeri zaferler, siyasi bir zaferle taçlanmıştır.
Sevr Antlaşması’nın dayattığı şartlar ortadan kaldırılmıştır.
Kurulan yeni Türk devleti, İtilaf Devletleri tarafından tanınmıştır.
Lozan Antlaşması Önemi
Lozan Antlaşması; içeride ve dışarıda bağımsız yeni bir Türk devleti kurulduğunun, tüm dünya tarafından onaylandığını gösteren hukuki bir belgedir. Bu özelliği ile Lozan Barış Antlaşması; Türkiye Cumhuriyeti’nin tapu senedi olarak değerlendirilebilir.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yayımladığı mesaj şöyle:
"Bugün Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucu belgelerinden olan Lozan Barış Antlaşması’nın imzalanmasının 99’uncu yıl dönümünü idrak ediyoruz. Lozan Barış Antlaşmasıyla kara sınırlarımız çizilmiş, kapitülasyonlar kaldırılmış, Yunanistan’da kalan Türk azınlığının hakları güvenceye alınmış, kıyılarımıza yakın Yunan adalarının gayrıaskeri statüsü teyit edilmiştir. Türkiye, imzalanmasından bu yana geçen 99 yılık zaman zarfında Lozan Barış Antlaşması’nın uygulanmasını titizlikle takip etmiştir."
Lozan hakkında yaptığı çalışmalarla tanınan Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Sevtap Demirci son dönemde fısıltı olarak dile getirilen "Lozan anlaşmasının 2023'te sona ereceği" iddiasına yanıt verdi. Demirci, "hem Türkiye'de hem İngiliz arşivlerinde benim neredeyse görmediğim belge kalmadı. Bu belgelerin hiç birisinde bu antlaşma 100 yıl sonra sona erecektir veya bir bitiş tarihi vardır diye bir şey yok" dedi.
Lozan, Anadolu halkının kendi topraklarında verdiği kurtuluş mücadelesinin bir sonuç belgesidir. Bunun yanında yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti devletinin dünya üzerinde var olduğunu gösteren bir kanıt niteliğin Mustafa Kemal Atatürk’ün ‘’Bu antlaşma, Türk ulusuna karşı yüzyıllardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması ile tamamlandığı sanılmış büyük bir yok etme girişiminin yıkılışını bildirir bir belgedir.’
Vatanın bağımsızlığı ve bütünlüğü için emperyalizme karşı verilen amansız mücadelenin ardından kurulan Türkiye Cumhuriyeti, “yurtta barış, dünyada barış” felsefesi üzerinde yükselmiştir. Özgürlüğümüzün belgesi, devletimizin tapusu niteliğindeki Lozan Barış Antlaşmasının 99. yılını kutluyor, başta büyük önderimiz Mustafa Kemal Atatürk ve Lozan baş delegesi İsmet İnönü olmak üzere, bizlere bu toprakları vatan kılan kahramanlarımızı saygı ve minnetle anıyoruz.