Kazım Karabekir Paşa Milli Mücadele savaşının doğu cephesi komutanı olarak, çok önemli hizmetler yapmış Türk ordusunun yetiştirdiği değerli komutanlardandır.
Aydın ile olan ilgisi Cemal Çiftçi beyin damadı olması nedeniyledir. İclal hanımla evlidir. Timsal, Hayat, Emel isimli üç kızı vardır. Kazım Karabekir Paşa, Cumhuriyet kurulduktan sonra sık sık Aydın’a gelir, Cemal Beyin komşusu olan Köşklü, Mehmet Beyin konağında görüşürlermiş. Bugün o konaktan arda kalan çam ağacı korumaya alınmış olup, bahçesindeki bambular Paşanın Mehmet Beye gönderdiği bambu fidanlarındandır. Mehmet Bey bu konağı, rahmetli Başbakan Adnan Menderes’in dayısı Sadık Beyin oğlundan 15 bin sarı liraya satın almıştır. Mehmet beyin oğlu rahmetli kurmay Albay Hilmi Aydınçer, babasının Kazım Karabekir ile o çamın altındaki sohbetlerini çocuk olarak çok dinlediğini, paşanın o sohbetlerde saçlarını okşadığını anlatırdı.
Kazım Karabekir Paşa 1882’de İstanbul’da doğdu. Babası Mehmet Emin paşadır. Kazım Karabekir’in askeri, idari ve siyasi yönünü bir makale ile anlatmak imkânsızdır. Kısa kısa Karabekir Paşanın hizmetlerini özetlemeye çalışacağım.
1905’te paşa Erkan-ı harbiye mektebini bitirir.31 Mart 1909 hareket ordusunda görev alır. Çanakkale savaşlarında görev alır, Mareşal Vander Galt’un Erkan-ı harbiye Başkanlığına atanarak Irak’a gider, 18.ci Kolordu kumandanlığına getirilir. Kutul Amare’yi kurtarır. 1917 Van Bitlis, Elazığ cephesinde 2.Ordu komutanı olur. 1918’de Erzincan ve Erzurum’u Ermenilerden ve Rumlardan geri alır. Ardından Sarıkamış, Kars, Gümrü ve Karaköse’yi kurtarır, aynı yıl Tümgeneral olur. Tebriz ve Bakü’yü Ruslardan geri alır.
Mondros mütarekesi imzalanınca, İstanbul hükümeti paşayı İstanbul’a çağırır. Trabzon üzerinden vapurla, İstanbul’a gelirken boğazda, işgal kuvvetlerinin ülke bayraklarını görünce büyük bir teessüre kapılır.” Tek dağ başı mezar oluncaya kadar uğraşmalı” diyerek kararını verir. İsmet İnönü ile Zeyrek’te kardeşinin evinde buluşurlar.
İsmet İnönü, “Kazım her şey mahvoldu. Gel askerlikten istifa edelim, köylü olalım. Senin kaç liran var? Gel birleştirelim, Kazım ağa, İsmet ağa olup hayatımızı sürdürelim” der. Bunun üzerine Kazım Karabekir, “İsmet sen ne söylüyorsun? Bizi yaşatırlar mı? Ermeni, Rum şarktan, garptan Türk’ü boğacaklar. Ayaklar altında zelilane ölmektense, bu kadar senedir ekmeğini yediğimiz milletimize olan borcumuzu, namusluca ödemek bize daha çok yakışmaz mı?” der.
İstanbul’da Harbiye nazırı Abdullah paşayı, daha sonra Sadrazam İzzet paşayı ziyaret eder. 6 Kanunu evvel saray selamlığına davet edilir. Burada Padişah Vahdettin ile görüşür. Vahdettin Kazım Karabekir paşaya iltifat eder. “Mevcudiyetinle iftihar ediyorum” Cenabı hak seni millete bağışlasın” der. 21 Kanunuevvel (Aralık ayı) günü, Meclisi Mebussan feshedilir. Mareşal Alenbi 6.cı ordunun silahlarının alınması emrini, hariciye nazırı Mustafa Reşit ve harbiye nazırı Abdullah paşaya hakaret ederek tebliğ eder. Buna dayanamayan iki paşa görevlerinden istifa ederler.
Kazım Karabekir Paşa Kolordusunun başına geçmek için, 12 Nisan1919 günü Gülcemal vapuru ile İstanbul’dan Trabzon’a hareket eder. 13 Nisan sabahında boğazdan Karadeniz’e açılır. “Cihan yıkılsa Türk yıkılmaz” der. 30 Nisan’a kadar Trabzon’da kalır. Bu arada İngilizler her şeyi kontrol altına almışlardır. 15 Mayıs 1919 tarihinde İzmir Yunanlılar tarafından işgal edilir.
Kazım Karabekir kolordusunun başında Erzurum’da Mustafa Kemal’in gelişini bekler. İstanbul hükümetini oyalar. Mustafa Kemal ordu müfettişi olarak Anadolu’ya tayin edilir. Bir müddet sonra askerlikten istifa eder. İstanbul hükümeti, Kazım Karabekir Paşa’dan Mustafa Kemal’in derdest edilerek İstanbul’a gönderilmesini ister. Kazım Karabekir Paşa, Mustafa Kemal’i ziyaret ederek, “kolordumla beraber emrinizdeyim paşam” diyerek bağlılığını bildirir. Artık Kazım Karabekir Paşa, Milli kurtuluş savaşının önemli bir unsurudur. Bundan böyle artık Kazım Karabekir Paşa Erzurum ve Sivas kongrelerinin İstanbul hükümeti tarafından engelleme ve tehditlerine rağmen selametle neticelenmesi için çalışacak doğu illerinden başlayan kurtuluş meşalesi batıyı aydınlatacaktır.
Kurtuluş savaşının zaferle bitmesi ve TBMM’nin toplanıp Cumhuriyetin ilanına kadar, Kazım Karabekir Paşanın hizmetleri unutulamaz. Türk milleti Kazım Karabekir Paşaya minnettardır.
Allah rahmet eylesin.