Aydın Vakıf eserleri

Değerli okurlar Aydın Vakıflar Bölge Müdürlüğüne 2005 yılında bölge müdürü olarak yakınım ve can dostum Habip Tuna atandı. Habip Bey daha önce Ankara Vakıflar Genel Müdürlüğünde Personel Daire Başkanı ve çeşitli vilayetlerde Vakıflar Bölge Müdürü olarak çalışmış en son olarak Aydın Vakıflar Bölge Müdürlüğü görevine atanan değerli bir dostum.

Bazı akşamları oturup konuşurken Aydın’a nasıl hizmet vereceğini nasıl faydalı olacağını ve yapması gerektiğini anlatır ben de elimden geldiği kadar yardımcı olmaya çalışırdım. Cumartesi ve Pazar günleri Cihanoğlu Cami, Nasuh Paşa Külliyesi, Zincirci Han ve Cihanoğlu Hanı gibi vakıf eserlerinin yanında çevre ilçelerdeki cami ve diğer vakıf eserlerini de gezip tanıma fırsatı buldu.

Akşamları ailece buluştuğumuzda ben müdür beye Cihanoğlu Camisi’nin ve Nasuh Paşa Külliyesi’nin mutlaka restore edilmesi için tavsiyeler de bulunuyordum.

Değerli müdürüm ilk iş olarak Cihanoğlu Caminin restorasyon işini ele aldı. Bir yılı aşkın bir zaman diliminde çok itinalı bir şekilde restorasyon işi tamamlandı. Cami ibadete açıldı. Caminin restorasyonu ile birlikte etrafındaki odaların ve eskiden beri öğrenci yurdu olarak kullanılan külliyelerde onarıldı. Bu yurt birçok aydının yetişmesine olanak yaratmıştır. Eski Aydın Valisi rahmetli Sayın Recep Yazıcıoğlu’da bu yurtta yetişenlerden birisi. Ülkeye yaptığı hizmetlerden dolayı kendisini rahmet ve şükranla anıyorum.

Önceki Efeler Belediye Başkanımız Sayın Mesut Özakcan’ında bu yurtta kalarak Aydın Lisesini bitirdiğini sanıyorum.

Cihanoğlu Camisinin restorasyonu hızlı bir şekilde devam ederken virane şekilde olan ve ortasından yolgeçen Nasuh Paşa Külliyesinin Restorasyon işine gelindi. Gerekli hazırlıklar yapılarak rolevesi ve diğer işlemler tamamlanarak 2007 yılı mart ayı başında ihaleye verilip bir sene gibi kısa bir zamanda içinde Nasuh Paşa kulluyesinin restorasyon işlemleri tamamlanmış oldu..

Nasuh Paşa Külliyesi 3 bin 600 metre kare bir alanı kaplamakta olup 1708 yılında Aydınlı Nasuh Paşa tarafından küçük bir mescit, medrese, han ve hamamdan oluşan muazzam bir külliye olarak yapılmıştır. Yunan işgali sırasında çok büyük tahribat görmüştür.

Bu restorasyondan sonra burasının otantik çarşı olacağı hakkında verilen vaatlere rağmen bu yapılmadı. Aydın Halkı ve eski eserleri seven arkadaşların bu handaki dükkânların el işleri yapılan oya dantel turistik eşya gibi el sanatlarının satılacağı dükkânlar olması istendi.

O zaman Aydın Valisi olan Sayın Mustafa Malay’ında görüşü de bu yönde idi.

Fakat bizlerin umduğu ve istediğimiz gibi olmadı.

Habip Beyden sonra gelen Vakıflar Bölge müdürü sanırım bazılarının zorlaması ve isteği üzerine bu külliyeyi bir tarikata kırk beş yıllığına kiraya verdi. Şimdi bu muazzam bina bir tarikatın elinde.

Hâlbuki bu bina el işleri yapan esnafa verilseydi kanımca çok daha faydalı olurdu.

Bu külliyenin batısında bulunan ve bu külliyeye bağlantılı olan Paşa Hamamı ise yıllarca atıl vaziyette dernek binası olarak kullanıldı. Ama şimdi burası da çok güzel bir şekilde restore edilerek son aşamaya gelindi. Paşa Hamamı Restorasyondan sonra ne olacak onu da ileriki günlerde göreceğiz.

 Nasuh Paşa Külliyesinin bir parçası olan Zincirli Han’da bu zamana kadar Sayın Cem Cemil Öztürk’ün malı iken Vakıflar Bölge Müdürlüğü burayı satın alarak bu güzel hanın restorasyon işlemleri de tamamlanmıştır.

Sevindirici bir haber olarak burasını Aydın Büyük Şehir Belediyesi tarafından Vakıflar Bölge müdürlüğünden kiralanarak çevre düzenlemesi de yapılarak Zincirli han oteli olarak Aydın halkının hizmetine sunulmuştur

Aydın Ticaret Odası’nın bulunduğu önceki yerde önceleri Aydın Belediye binası bulunuyormuş. Ticaret odasının arka tarafında yani kuzeye doğru olan ve şimdi otopark olarak kullanılan yerlerde belediyenin birim binaları yer almaktaymış.

3 Şubat 1931 yılında Ulu Önder Atatürk, Aydın’a geldiğinde belediye binasında dönemin belediye başkanı Ahmet Emin Arkayın ve Fen İşleri Müdürü İrfan Saylan’dan Aydın’ın imarı hakkında bilgi almıştır.

Cihanoğlu Hanı ise Aydınoğulları tarafından yapıldığı sanılmaktadır. Cihanoğullarının ve yakınlarının müstahsil olarak hakim oldukları yıllar içerisinde Aydınoğlu hanlarını ve hamamlarını onartıp kullanmak suretiyle kendilerine mal ettikleri tahmin edilmektedir. Osmanlı döneminde bu han gümrük işlerinin yapıldığı ipek yolu ile gelen uzak doğu eşyalarının işlem gördüğü yer olarak kullanılmış olmasından dolaysı Acem Hanı, Orta Han adları ile de anılmıştır.

Bu hanın yapılış tarihi 1617 olarak tahmin edilmektedir. Bu hana bitişik olarak batı tarafında Gümrük Önü Hamamı yer almaktadır.

Cıhanoğlu hanı ise Aydın Büyük Şehir Belediyesi tarafından restore edilerek halkın hizmetine sunulur hale getirilmiştir.

Şimdi tarihe bir yolculuk yapacak olursak Ticaret Odası’ndan başlayarak batıya doğru gidersek Cihanoğlu hanı, Gümrük hamamı daha sonra Ekrem Çiftçi Konağı ve Hamamı, Zincirli Han, Nasuh Paşa külliyesi ve Paşa Hamamı bunların hepsi restore edilerek hizmete açılmıştır. Yalnız Gümrük önü hamamı ele alınmamıştır.

Bu Farabi Sokakta bulunan tarihi eserler Aydın’ımızın çehresini değiştiriyor.

Cıhanoğlu Hanı ve Zincirci han da bulunan küçük dükkânlar hediyelik eşya ve el sanatları ile uğraşan şahıslara kiraya verilse daha da güzel olur kanısındayım.

O dönem Vakıflar Bölge Müdürü Sayın Habip Tuna’nın Aydın’a yaptığı önemli bir hizmeti ise Didim Balat köyünde bulunan ve 1404 yılında İlyas Bey tarafından yaptırılan cami çok önemli bir yapıdır. Milet Ören Yerinde bulunan cami bir şaheserdir. Yabancı turistleri gezdiren rehberler burası Yunan Helenistik, Bizans eseri diye gezdirdikten sonra işte burası da Selçuklulardan kalma cami diyerek gururla anlatıyorlar. Çünkü cami tek kubbeli kare planlı olup giriş kapısı sanki dantel gibi işlenmiştir.

İşte bu muazzam camiyi restore etmek için Söke’de bulunan Söktaş fabrikasının sahibi Muharrem Kayhan almak istedi. Fakat Vakıflar Genel Müdürlüğü buna biraz soğuk baktı. Değerli müdür Habip Tuna’nın gayretleri ile Sayın Kayhan’a verildi. İşin ilginç tarafı Bu camiyi 1905 yılında Sayın Kayhan’ın dedesi Hacı Halil paşa tarafından onarım yaptırdığı biliniyor.

Sayın Kayhan’ında bu külliyeyi çok güzel bir şekilde restore ederek ziyarete açılması ayrıca sevinç kaynağı olmuştur.

Çok önemli bir külliyenin tahrip olması önlenmiş oldu. Bu ortamı hazırlayan başta o dönemin Vakıflar Bölge Müdürü Sayın Habip Tuna’ya Zincirci hanı satın alarak restore eden Vakıflar bölge müdürlüğüne. Cıhanoğlu Hanını restore ederek hizmete açan Ayrıca Zincirli Hanı kiralayarak çevre düzenlemesi Yapan Büyük Şehir Belediye Başkanı Sayın Özlem Çerçioğlu’na şükranlarımı sunuyorum.

Kim bu ülke için bir taş üstüne taş koyuyorsa elini öperiz.