Aşılama ve tüp bebek tedavisinde dünyada yeni bir çığır açan mikroçip yöntemi, insanlardan sonra hayvanlarda da kullanılmaya başlandı. Harvard Üniversitesi’nde görev yaptığı dönemde Türk bilim adamı Prof. Dr. Utkan Demirci tarafından geliştirilen ve dünyada ilk kez İzmir’de hayata geçirilen ’çiple suni tohumlama’ yöntemi, büyükbaş hayvancılıkta üreme oranında başarıyı ikiye katlayarak verimin artmasına katkı sağlıyor.

İzmir’in Kemalpaşa ilçesindeki Türkiye’nin ilk özel boğa sperm üretim tesis olan Egevet Sperm Üretim Merkezi’nde basın toplantısı düzenleyen Koek Biyoteknoloji, hayvanlarda kullanılan çip teknolojisi ’Fertile Bovine’ isimli ürünü tanıttı. Hayvancılık tesislerinde ve çiftliklerde büyükbaş hayvanlara suni tohumlama için kullanılan dondurulmuş boğa sperminin, normal teknolojiden üretimde kullanılandan farklı olarak, çip yöntemiyle üretilen dondurulmuş sperm ile yapılan suni tohumlamada başarı oranını ikiye katladığı belirtildi.

Biyoteknoloji alanında ’Dünyayı değiştirecek 35 bilim insanı’ arasında gösterilen Türk bilim insanı Prof. Dr. Utkan Demirci tarafından Harvard Üniversitesi’nde geliştirilen mikroçipler, İzmir’deki Depark Laboratuvar’larında üretiliyor. Çalışmalarına 40 kişilik ekibiyle Stanford Üniversitesi’nde devam eden Prof. Dr. Demirci’nin geliştirdiği çipler sayesinde, spermler arasında en kaliteli ve en sağlıklı olanı tespit ediliyor.

"Verim artacak"

Geliştirdiği mikroçipi tanıtmak için Türkiye’ye gelen Prof. Dr. Utkan Demirci, mikroçiplerin spermlerin doğal ortamda döllenmeyi gerçekleştirirken izlediği yol ve davranışlar taklit edilerek geliştirdiğini belirterek, "Doğal ortamda spermler anne adayına geçtikten sonra nasıl ki mikro kanallarda yol alıyor, zayıf olan spermler elenip yumurtaya değebilen en iyi sperm döllenmeyi sağlıyorsa, mikroçiplerde de bu düzenek yer alıyor. Yöntemde baba adayından alınan sperm örneklerinin görevi döllenmeyi sağlayacak en iyi spermi seçmek olan mikroçipteki kanallara konulup doğal ortamındaki gibi yarışmaları sağlanıyor. Böylece gebelik şansı yükseliyor, düşük yapma riski de azalıyor" dedi.

İnsanlarda uyguladıkları mikroçip yönteminin bir benzerini de hayvanlarda suni tohumlama için uygulamaya başladıklarını anlatan Prof. Dr. Demirci, "Çiple elde edilen sperm ile hem yapılan suni tohumlama hem gebelik oranını artırıyor, hem de sağlıklı gebeliklerle hayvanlarda hastalık, düşük, ölüm gibi olaylara daha az rastlanıyor. Bu teknolojiyle hayvancılıkta uzun dönemde verimin büyük oranda artacağını tahmin ediyorum" diye konuştu.

"Gebelik oranı yüzde 60’tan yüzde 90’a çıktı"

Teknolojiyi dünyada ilk kez tesislerinde uygulayan Egevet’in kurucu ortağı Ahmet Gedik ise mikroçip yöntemini bir süredir uyguladıklarını ve sonuçların oldukça başarılı olduğunu söyledi. Tesislerde yılda 1 milyon doz sperm üreterek piyasaya sürdüklerini kaydeden Gedik, "Her ne kadar en iyi ırkta boğalar çiftliğimizde en iyi şartlarda bakılıyorsa da, hava şartlarının değiştiği dönemlerde hayvanlar ısı stresine girdiği için aldığımız sperm örneklerini mikroskopta incelediğimizde hareketli sperm bulamadığımız için atıyorduk. Şimdi ise bu çipler sayesinde çöpe atılacak spermlerde bile en iyi spermleri bulup, yüzde 80-90 oranında başarı elde ediyoruz" dedi.

Suni tohumlamayla gebe kalma oranının daha önceleri yüzde 60’larda olduğunu anlatan Ahmet Gedik, "Çip yöntemiyle yapılan suni tohumlamayla gebelik şansı yüzde 90’a yakın bir orana çıkıyor" ifadelerini kullandı.

Mikroçiplerin faydaları

Mikroçiplerin, DNA kalitesi ve fizyolojik olarak en iyi durumdaki spermlerin seçilmesini sağladığı ve suni tohumlama yapılan hayvanın gebelik şansının daha çok arttığı belirtilfi. Laboratuvarlarda uzun işlemlerin ortadan kalkması ile sadece 30 dakika gibi kısa bir sürede en verimli sonucun elde edilmesi sağlandığı bildirildi. Günümüzde kullanılan yöntemlerin aksine santrifüjleme, karıştırma gibi fiziksel olarak canlı hücreye zarar verebilecek olan işlemlerin kullanılmadığı çip yönteminde malzeme ve solüsyon gibi değişkenlerden kaynaklanan hata ve işlem farklılıklarının da ortadan kalktığı kaydedildi.