Bu kanser türlerine dikkat!

Dünya çapında Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı verilerine göre 2022 yılında erkeklerde en sık görülen üç kanser türü akciğer, prostat ve kolorektal kanserdir. Kadınlar arasında en yaygın üç kanser türü ise meme, akciğer ve kolorektal kanserdir. Dünya çapında akciğer kanserinden ölüm oranı kansere bağlı ölümlerin en sık sebebidir. Yaş kanser için en yaygın ve önlenemez risk faktörlerinden biridir. Yaşlandıkça kanser riskimiz artmaktadır ve ortalama kanser tanı yaşı 68 civarındadır.Ancak son yıllarda, 50 yaşaltındakiyetişkinlerdeçeşitli organ kanserlerinin (meme, kolorektal, endometriyum, yemekborusu, ekstrahepatiksafrakanalı, safrakesesi, baş ve boyun, böbrek, karaciğer, pankreas, prostat, mide ve tiroid) görülmesıklığıartmaktadır. Bu trend, Global KanserGözlemevi (GLOBOCAN) verilerinde de gözlemlenmiştir. Taramaların artması, genç yaşlarda kanser tanılarının artan sayısını kısmen açıklayabillir. Bunun dışında 20.yüzyılınortalarındanbuyana, beslenme, yaşamtarzı, obezite, çevre ve mikrobiyom(sindirim sisteminde dolaşan mikroorganizmalar)gibifaktörlerdeönemlideğişikliklerolmuştur. Bu değişiklikler, genomik ve/veyagenetikyatkınlıklarlaetkileşimegirebilmektedir.Son yıllarda antibiyotik kullanımındaki önemli artışların da bir etken olduğu kabul edilmektedir.

50 yaşın altındaki yetişkinlerde kanser oranlarının artmasının önemli nedenleri

1. Aşırı alkol kullanmak
2. Sigara içmek
3. Batı diyetleri uygulamak(yüksekdoymuşyağ, kırmızı et, işlenmiş et, şeker ve ultra işlenmişgıda, düşükmeyve, sebze, tam tahıl ve lifiçerendiyet)
4. Obez veya fazla kilolu olmak
5. Tip 2 diyabet hastası olmak
6. Anormal uyku düzenine sahip olmak ve/veya çok az uyumak
7. Geç yaşta çocuk doğum yapmak
8. İlk adetingenç yaşta olması
9. Daha düşük emzirme oranları ve artan mama tüketimi
10. Doğum kontrol ilacı kullanımı
11. Çevresel toksinlere maruz kalmak, sanayileşme ve kentleşmenin artması, hava kirliliği

***Bu faktörler bazı durumlarda risk oranını artırabilmektedir.

Hangikansertürleriartışgösteriyor?

Erkenyaştakanserteşhisikonulanbireyler, kısırlık, kardiyovaskülerhastalıklar ve ikincilkanserlergibiuzunvadelisağlıksorunlarıriskiyle de karşıkarşıyakalmaktadır. Bu durum, kişisel, toplumsal ve ekonomikaçıdanönemlisonuçlardoğurmaktadır.

Erken yaşlarda görülen kanserlerdeki en yüksek artışlar kolon kanseri ve rektum kanseri vakalarında görülmektedir.Kolorektalkanser sıklığı insidans oranları 2000 yılından bu yana 50 yaş ve üzeri yetişkinler arasında düşerken, bu oran 50 yaş altı kişilerde artmaktadır. Bunun önemli bir nedeni 18-24 yaş arası obezite oranı 1980’lerde %6 civarındayken günümüzde %30’un üzerine çıkması gösterilebilir.

Mide kanseri ve yemek borusu kanserlerinde de son yıllarda genç yaşlarda görülme sıklığında artış vardır. Bu kişilerde yemek borusu kanseri için sigara içme, obezite ve gastroözofagealreflü hastalığı risk oluştururken, aşırı alkol tüketimi tüm mide kanserleri için bir risk faktörü olarak kabul edilmektedir.

Meme kanseri sıklığı hem menopoz öncesi hem de menopoz sonrası her iki grupta da artmakta, ancak menopoz öncesi genç yetişkinler arasında daha hızlı bir oranda artmaktadır. Menopoz öncesi meme kanseri üzerine yapılan bazı araştırmalar, hiç doğum yapmamak, ilk çocuğunu ileri yaşta doğurmak gibi üreme risk faktörlerinin, obezitenin, fiziksel hareketsizliğin, alkol tüketiminin ve kırmızı et ve işlenmiş gıdalar açısından zengin batı tarzı diyetlerin yaygınlığının erken başlangıçlı meme kanserine katkıda bulunan faktörler olduğuna işaret etmektedir. Dünya sağlık örgütü 40 yaşından itibaren mamografi taramalarını önermektedir.

50 yaşın altındaki kişilerde kanser riskini azaltmanın yolları

Erken yaşlarda görülen kanserlerin önlenmesi için, çocukluk ve ergenlik döneminde sağlıklı beslenme ve yaşam tarzını teşvik etmek, bu yaş gruplarında sigara ve alkol tüketimini caydırmak ve fiziksel egzersizi teşvik etmek, ultra işlenmiş yiyecek ve içecekler, şekerle tatlandırılmış içeceklerin tüketiminin sınırlanması önerilebilir.

Egzersiz yapın: Fiziksel olarak aktif kalmak, hareketsiz bir yaşamdan mümkün olduğunca kaçınmak önerilir.

Sağlıklı beslenin: Akdeniz diyeti, kanserle ilişkili birçok risk faktörünü azaltır. Bu diyetler lif ve yağsız protein açısından zengindir; fasulye, tam tahıllı yiyecekler ve kuruyemişlerin yanı sıra mikrobiyomda sağlıklı bağırsak bakterilerinin desteklenmesine yardımcı olabilecek meyve ve sebzeleri içeririrken, kırmızı et ve işlenmiş gıdaların tüketimini sınırlar.

Sağlıklı kilonuzu koruyun:Obez veya fazla kilolu olmak kanser riskini artırır, bu nedenle vücut kitle indeksinizin 30'un üzerinde olmasından kaçının.

Sigara içmeyin: Tütün dumanındaki kanserojen maddeler yalnızca akciğerleri etkilemekle kalmaz, aynı zamanda kan dolaşımına da geçerek sindirim sistemi kanserleri ve diğer kanser türlerinin riskini artırabilir.

Alkole karşı mesafeli olun: Alkolün hücrelerinize verebileceği zarar nedeniyle alkol kullanmının güvenli olmadığı söylenebilir.

Aşı olun: İnsan papilloma virüsü (HPV) ve hepatit-B virüsü (HBV) gibi kansere neden olan virüslere karşı aşılar mevcuttur.