Ticaret Bakanlığı, zeytinyağındaki artan dış talep ve dünya fiyatlarındaki yükselişin, yurt içi tüketici fiyatlarına olumsuz etkisinin sürdüğünü ifade ederek 1 Ağustos 2023 itibariyle dökme ve varili zeytinyağına 1 Kasım 2023'e kadar ihracat yasağı getirdi. Yapılan açıklamada ise sektör temsilcilerine zeytinyağı ihracatına yönelik ek tedbirler alındığının bildirildiği ifade edildi. Aydın Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Fevzi Çondur, Ege Bölgesi'nin en önemli tarımsal ürünlerinin başında gelen ve Türkiye'nin ihraç ettiği tarımsal ürünleri arasında yer alan zeytinyağına getirilen kısıtlamanın yanlış bir karar olduğunu dile getirdi.

Aydın Ticaret Borsası olarak zeytinyağı ihracatına getirilen yasaklama ve kısıtlamaları doğru bulmadıklarını ifade eden Çondur; "Ülkemizde zeytinyağı tüketimi ortalama yıllık 140 - 150 bin ton aralığındadır. Geçtiğimiz yıldan 50 bin ton zeytinyağı stoğu bulunmaktadır. Bu yılın rekoltesine baktığımızda ise 420 bin ton civarında üretim söz konusu olacak ve toplamda 470 bin ton civarında zeytinyağı bulunacaktır. Yaklaşık 150 bin ton zeytinyağının iç tüketimde kullanıldığını düşünürsek 320 bin ton civarında zeytinyağımız mevcut olup şu ana kadar da 130 bin ton civarında ambalajlı ve dökme olarak zeytinyağı ihracatı gerçekleşmiştir. Sonuç olarak hali hazırda 200 bin ton civarında zeytinyağımız ihracat için stoklarımızda yer almaktadır" dedi.

Uluslararası piyasalarda geçtiğimiz yıl 3 bin 300 Euro'dan işlem gören zeytinyağının şu anda değerinin 7 bin 900 Euro'nun üzerinde seyrettiğini belirten Çondur; "Özellikle İspanya, İtalya ve Tunus gibi zeytinyağı üretimi yapan ülkelerde yaşanan kuraklık nedeniyle rekoltede düşüş gerçekleşmiştir. Bu sebeple zeytinyağı fiyatları uluslararası pazarda ciddi anlamda yükseliştedir. Aynı zamanda döviz kurlarında yaşanan artışla beraber zeytinyağı üreticilerimiz, yıllar sonra ciddi anlamda bir gelir sağlayacakken açıklanan bu yasaklamadan dolayı zeytinyağı piyasasında durgunluk hakim oldu" şeklinde konuştu.

Aydın Ticaret Borsası üyelerinin dökme ve ambalajlı olarak zeytinyağı ihracatı gerçekleştirdiğini fakat dökme zeytinyağı ihracatı yapan firmaların, son iki yılda 3. kez bu kısıtlamayla karşı karşıya geldiğini belirten Çondur, ihracatçı firmaların uluslararası pazarda ticari itibarının zedelendiğine vurgu yaptı. Söz konusu oluşturulan pazarlama ağının kolay şartlarda sağlanmadığını sözlerine ekleyen Çondur, dökme zeytinyağı ihracatı yapan firmaların ambalajlı ihracata yönelmelerinin ise uzun zaman alacağını dile getirdi.

"Bu süreçten vazgeçilmelidir"

İhracatçı firmaların ciddi sıkıntıya düşebileceğini belirten Çondur; "Bunu uzun yıllardır sürdüren ve rekabet halinde olduğumuz ülkeler mevcut. Ambalajlı zeytinyağı pazarında rekabet halinde olduğumuz ülkeler, bu işi çok uzun yıllardan beri yapıyorlar. Bizim bunu Türkiye olarak birden gerçekleştirmemiz çok zor. Aynı zamanda ihracat yasağı konusunda öncesinde herhangi bir bilgilendirmede bulunulmadığı için üyelerimizin limanda bulunan yüklemeleri de beklemektedir. Bu durum alıcı firmalarla ihracatçılarımız arasında ciddi sıkıntıya sebep olmaktadır" dedi.

İhracat yasağına getirilen yasaklama sonrası ticaret borsalarında da farklı görüşlerin oluştuğunu belirten Çondur, "Bazı borsalarımız, zeytinyağı fiyatlarının yüksek olmasından dolayı sofralık zeytinin bulunamayacağını, sofralık zeytinlerin yağlık zeytin olarak kullanılacağını ifade etmektedirler. Bu anlayışın doğru olmadığını yağlık zeytin fiyatına göre zeytini hesaplayarak alım yapılabileceğini belirtmek isterim. Ayrıca zeytinyağının ambalajlı olarak ihracat edilmesi gerektiğini düşünen bir kesim mevcut. Tabi ki hak veriyoruz ancak kısa zamanda zeytinyağı ihracatında ambalajlı üretime yönelmenin ciddi bir süreç gerektireceğini düşünüyoruz. Bu uygulamanın tekrar değerlendirilerek yasaklamadan vazgeçilmesi kanaatindeyiz. Bu görüşümüzü Birliğimiz vasıtasıyla bakanlığımıza ilettik. İhracatçılarımızı sıkıntıya düşürecek, ekonomilerini bozabilecek kısacası firmaların iflas etmesine neden olabilecek bu süreçten geri dönülmesini temenni ediyoruz "dedi.